Pod względem klimatycznym tutejsze lasy należą do Regionu Nadwiślańsko-Żuławskiego, Subregionu Kujawskiego. Charakterystyczne dla regionu są najmniejsze opady w Polsce (przeciętna ilość opadów to 500 mm). Średnia temperatura roczna to +8°C, średnia temperatura stycznia kształtuje się na poziomie -0,7°C a średnia temperatura lipca +18°C.

     Teren Nadleśnictwa charakteryzuje się mało urozmaiconą rzeźbą terenu. Podstawowymi formami są: piaszczysta równina sandrowa, sfalowana w leśnictwie Wycinki oraz wysoczyzna morenowa płaska zbudowana z moreny dennej. Wzniesienie nad poziom morza waha się od 70 m nad jeziorem Gopło do 110 m w leśnictwie Wycinki. Kompleksy lasów nadleśnictwa rosną głównie na glebach płowych wytworzonych z glin zwałowych i pyłów akumulacji zastoiskowej oraz na glebach brunatnych. Mniejszy udział mają gleby rdzawe, czarne ziemie
i gleby bielicowe.

Jezioro Gopło (fot. P. Kaczorowski)

     Obszar zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa położony jest w dorzeczu Odry, w zlewni rzeki Noteci. Przez teren nadleśnictwa przebiegają położone południkowo duże jeziora rynnowe: Gopło, Wójcińskie, Ostrowskie i Pakoskie.

Dużym problemem jest obserwowany w ostatnich latach znaczny spadek poziomu wód zarówno gruntowych jak i powierzchniowych.

     Zasadniczą przyczyną obniżania się poziomu wód jest między innymi działalność kopalni węgla brunatnego w Koninie. Odkrywki zlokalizowane są na południe i południowy – wschód od nadleśnictwa. Nowa, planowana odkrywka ma powstać w przeciągu kilku lat w rejonie Ościsłowa – zaledwie ok. 10 km na południe od kompleksu nadleśnictwa. Odwodnienie w odkrywkach sięga głębokości 70 m. W Nadleśnictwie Miradz gwałtowne obniżenie poziomu wód nastąpiło w latach 1989-1992 oraz 2003-2005. Zjawisko to jest bardzo widoczne na przykładzie miejscowych jezior i kanałów. W jeziorach nastąpiło całkowite lub częściowe odsłonięcie strefy brzegowej warunkującej zachowanie różnorodności biologicznej – przykładem jest Jezioro Ostrowskie. Wiele oczek wodnych (jak np. Jezioro Skrzynka pod Ostrowem) i bagien wyschło całkowicie lub niemal całkowicie. Od 2000 roku dno kanału Ostrowo – Gopło, w związku ze spadkiem poziomów wód w jeziorach Ostrowskim i Gople, jest położone powyżej ich poziomów wód. Zlewnia kanału wyłączona jest z odpływu powierzchniowego a sam ciek przez większą część roku jest suchy.

Wyschnięte Jezioro Skrzynka (fot. W. Wojtasiński)

Wyschnięty kanał Ostrowo-Gopło (fot. W. Wojtasiński)

     Bardzo niekorzystny dla ekosystemów tutejszych lasów bilans wodny skutkuje znacznymi stratami w drzewostanach oraz nieodwracalnym przekształcaniem się siedlisk przyrodniczych.

Obserwowane jest zamieranie drzew, zwłaszcza liściastych gatunków takich jak dęby, jesiony i olchy.

     Region wschodniej Wielkopolski i Kujaw, w którym położone jest Nadleśnictwo Miradz należy do obszarów o małej lesistości, która w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa wynosi 12%. Obecnie istniejący Kompleks Główny jest pozostałością niegdyś wielkich lasów, które porastały żyzne gleby tej części kraju. W przeszłości tereny te były niedostępne z racji swojej podmokłości. Dominującym drzewem był dąb i towarzyszące mu inne gatunki liściaste, jak: grab, wiąz, klony, olchy także brzozy oraz osika. Praktycznie nie występowała sosna. W średniowieczu gospodarka leśna była tutaj bardzo ekstensywna,
a lasy przez długi czasy pozostawały w zarządzie zakonów Norbertanek za Strzelna oraz Benedyktynów z Mogilna. W ogromnym skrócie stwierdzić należy, że intensywniejszą gospodarkę leśną rozpoczęli na tych terenach Niemcy, w okresie zaboru pruskiego i to właśnie pruskiemu systemowi zagospodarowania terenów leśnych zawdzięczamy obecność sosny jako gatunku dominującego na Kujawach. Zaborca rozpoczął również odwadnianie opisywanych lasów poprzez budowę systemu kanałów z głównym, wielkim kanałem, który połączył Jezioro Ostrowskie (znajduje się w Kompleksie Głównym) z wielkim jeziorem Gopło.

  
Buki w Nadleśnictwie Miradz (fot. J. Rojewski)

Obecnie głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna pospolita, która zajmuje łącznie około 66% powierzchni oraz dąb zajmujący powyżej 20% powierzchni (czytaj więcej).

     Oprócz sosny i dębów występują takie gatunki drzew leśnych jak: buk zwyczajny, grab pospolity, brzoza brodawkowata i omszona, daglezja zielona, jodła zwyczajna, świerk pospolity, modrzew europejski, jesion wyniosły, olsza czarna, wiąz zwyczajny, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, jawor
i inne.

     Szata roślinna ekosystemów leśnych to nie tylko drzewa. Krzewy i rośliny runa to ważne jego elementy składowe. Do najciekawszych z nich, podlegających ochronie gatunkowej należą m.in. podkolan biały, lilia złotogłów, widłaki, kosaciec syberyjski, orlik pospolity, naparstnica zwyczajna i pierwiosnek lekarski (zobacz). Stanowiska występowania tych roślin chroni się
w nadleśnictwie czynnie, a więc nie prowadzi się tu prac gospodarczych, które mogłyby je zniszczyć.

    
Kwitnąca kalina koralowa (fot. J. Rojewski)

     Świat zwierzęcy naszych lasów jest równie bogaty, jak roślinny. Gromada ssaków reprezentowana jest przez podstawowe gatunki łowne: jelenia, sarnę, dzika, daniela, zająca, lisa, jenota, borsuka, kuny, łasicę, tchórza. Bardzo istotną rolę w ekosystemach leśnych odgrywają nietoperze, z których lasy miradzkie zamieszkują: gacek brunatny, nocek rudy, mroczek późny i borowiec wielki.

  
Wiewiórka (fot. B. Lachowicz)

     Ptaki tutejszych lasów reprezentowane są przez wiele gatunków, np.: bielika, myszołowa, trzmielojada, jastrzębia, krogulca, kobuza, puszczyka, żurawia, siniaka, turkawkę, dudka, świergotka drzewnego, lerkę, mysikrólika, zniczka, wilgę, grubodzioba, krzyżodzioba świerkowego, pleszkę, kowalika, pełzacze, świstunkę, pierwiosnka, ziębę, drozdy, liczne sikory
i wiele innych. Uważny obserwator przemierzając lasy, zwłaszcza w okresie wiosennym, dość często natknąć się może na odbywające gody np. dzięcioły średnie bądź dzięcioły czarne. Obydwa te dzięcioły wymienione są w Załączniku I tzw. Dyrektywy Ptasiej.

  
Puszczyk na pomnikowym kasztanowcu przy leśniczówce Młyny (fot. P. Kaczorowski)

Cieszy zwłaszcza stosunkowo liczna obecność dzięcioła średniego, który jest gatunkiem preferującym starsze drzewostany liściaste, charakteryzujące się obecnością martwego drewna (całych drzew oraz ich fragmentów). Fakt ten świadczy o właściwym, czynnym działaniu ochronnym leśników, które polega na pozostawianiu martwego drewna w lesie oraz protekcji drzew dziuplastych.

     Z gromady gadów występują u nas jaszczurka zwinka, padalec oraz węże: żmija, zaskroniec.
Z płazów występują m.in. traszka zwyczajna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, a z owadów m.in. różne gatunki biegaczy, kruszczyca, rohatyniec, paź królowej, rusałki admirał, żałobnik i pawik oraz wiele innych
w tym także szkodników drzew leśnych.

                                                                                                                              

  
Rusałka pawik (fot. J. Rojewski)

Rohatyniec (fot. J. Rojewski)

Paweł Kaczorowski