Kujawy, rolnicza kraina żyznych gleb, na przestrzeni wieków zostały wylesione w bardzo dużym stopniu. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich można wyczytać, że Kujawa oznacza w języku ludu polskiego pewien rodzaj, odmianę gleby. Prawdopodobnie stąd wzięła się nazwa krainy, bogatej w żyzne gleby i stanowiącej miejsce gdzie rozwijało się państwo Polskie. Powyższe wskazuje również, że lasy, które porastają południową część Kujaw są lasami żyznymi (około 85% pow. wszystkich lasów Nadleśnictwa Miradz rośnie na siedliskach lasowych).

Zbiór szyszek z drzewa matecznego daglezji zielonej w leśnictwie Przedbórz (fot. P. Kaczorowski)

     Prowadzona obecnie przez leśników z Nadleśnictwa Miradz gospodarka leśna realizowana jest zgodnie z półnaturalną hodowlą lasu. Praktykowana przebudowa drzewostanów ma na celu ograniczenie występowania sosny pospolitej na siedliskach lasowych i dostosowanie składów gatunkowych do odpowiednich siedlisk.

     Średnioroczny rozmiar odnowień i zalesień (dotyczy gruntów porolnych) wynosi w nadleśnictwie około 100 ha. Odnowienia dzielimy na sztuczne, czyli sadzenie sadzonek lub wysiewanie nasion przez człowieka, oraz odnowienia naturalne, czyli zjawisko samoistnego powstania młodego pokolenia drzew pod okapem drzewostanu lub w jego sąsiedztwie.

             Uprawa sosny pospolitej (fot. P. Kaczorowski)               

W Nadleśnictwie Miradz na odnawiane sztucznie powierzchnie wprowadzane są głównie gatunki liściaste. W sezonie udział wprowadzanych sadzonek liściastych gatunków lasotwórczych jest zwykle ponad trzykrotnie większy niż sosny. Dominują tutaj odpowiednio dęby (szypułkowy i bezszypułkowy), buk, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, jawor oraz grab.

Protegując odnowienia naturalne leśnicy z Miradza pochwalić się mogą powierzchniami z odnowionym dębem szypułkowym i bukiem – głównie w leśnictwie Kurzebiela oraz młodnikiem daglezji zielonej na terenie leśnictwa Przedbórz. Jako ciekawostkę warto przytoczyć również fakt obsiewania się jodły pospolitej w leśnictwie Wysoki Most.

   
   Gleba przygotowana pod nowe pokolenie lasu (fot. P. Kaczorowski)

      W Nadleśnictwie Miradz w roku 2008 została założona uprawa testowa buka, która wchodzi w skład sieci powierzchni testującej drzewa mateczne buka zwyczajnego. Uprawa powstała na gruncie porolnym w leśnictwie Wysoki Most. Powierzchnia jej wynosi 3,34 ha. Sadzonki buka, które pochodzą z 56 drzew matecznych rosnących na terenie 12 nadleśnictw RDLP Piła, Poznań, Szczecinek i Toruń zostały posadzone na powierzchni 2,00 ha. Na pozostałych 1,34 ha została założona otulina, na której posadzono sosnę, dęba szypułkowego oraz modrzewia.

     Na potrzeby odnowieniowo – zalesieniowe pracuje szkółka leśna na terenie leśnictwa Szkółkarskiego Wysoki Most. Szkółka produkuje rocznie około 2 mln sadzonek. Produkcja materiału sadzeniowego pokrywa zapotrzebowanie nadleśnictwa, prywatnych właścicieli lasów oraz pozostałych klientów indywidualnych. Ogólna powierzchnia szkółki wynosi 18,39 ha, w tym produkcja sadzonek odbywa się na powierzchni 7,02 ha. Zapleczem dla produkcji szkółkarskiej są drzewostany nasienne. Aktualnie nadleśnictwo posiada 6 wyłączonych drzewostanów nasiennych (dębu szypułkowego, sosny pospolitej oraz daglezji zielonej), których łączna powierzchnia wynosi 21,85 ha. Powierzchnia gospodarczych drzewostanów nasiennych wynosi 364,51 ha. Na terenie nadleśnictwie wyznaczone zostały 23 drzewa mateczne – 15 okazów daglezji zielonej oraz 8 drzew dębu szypułkowego. Dodatkowymi walorami genetycznymi lasów nadleśnictwa są uprawy pochodne (74 szt. na pow. 251,45 ha), cztery bloki upraw pochodnych, uprawy zachowawcze (2 szt. o łącznej pow. 6,93 ha) oraz źródła nasion (6 szt. na pow. 31,60 ha) takich gatunków jak: lipa, czereśnia ptasia, jawor, klon zwyczajny oraz grab. W nadleśnictwie znajdują się dwa drzewostany zachowawcze, sosny pospolitej (13,89 ha) i dębu szypułkowego (11,84 ha).

  
Praca w szkółce leśnej (fot. J. Rojewski)

     Corocznie w Nadleśnictwie Miradz wykonuje się pielęgnacje gleby i upraw leśnych na pow. około 400 ha. Zabieg ten polega głównie na wykaszaniu chwastów na uprawach w celu polepszenia warunków wzrostu dla sadzonek a następnie młodych drzewek. Równocześnie wykonuje się cięcia pielęgnacyjne, które w zależności od wieku drzewostanu mają inny charakter. Są to czyszczenia wczesne w okresie uprawy, czyszczenia późne w okresie młodnika, trzebieże wczesne w okresie dojrzewania drzewostanu oraz trzebieże późne w okresie dojrzałości drzewostanu. Czyszczenia wczesne nadleśnictwo wykonuje corocznie na powierzchni  ok. 85 ha (od 35 do 150 ha w roku w zależności od potrzeb hodowlanych), czyszczenia późne – na ok. 105 ha. Wspomniane wcześniej zabiegi trzebieży wczesnych i późnych wykonywane są corocznie na pow. liczącej ok. 450 ha.

Paweł Kaczorowski